طناز

طنز و ادب

طناز

طنز و ادب

وجه تسمیه باج سبیل

وجه تسمیه  

    

 

          باج سبیل  

  


( هر گاه کسی با زور و قلدری پول یا چیزی از کسی بگیرد در اصطلاح عمومی به آن باج سبیل می گویند. امروزه که دوران زور و قلدری به معنی گذشته سپری شده است، این اصطلاح را  بیش تر در مورد اخاذی و رشوه گیری به کار می برند. )

ریش و سبیل در دوران های گوناگون تاریخ ایران دارای قدر و ارزش گوناکون بوده است. ماد ها دارای ریش و موی بلند  بوده اند که موجب زحمت و دردسر آنان نیز می شده است، زیرا یونانی ها که ریش خود را می تراشیدند در جنگ های تن به تن ریش بلند سربازان ایرانی را به دست می گرفتند و با ضربات خنجر آنان را از پای در می آوردند.

در عهد اشکانیان موی بلند و ریش انبوه جنگجویان ایرانی و فریادهای هول انگیز آنان به هنگام جنگ در سپاه دشمن رعب و وحشت ایجاد می کرد. در عهد ساسانیان ریش به قدر سبیل اعتبار و رونق نداشته است و ایرانیان دارای سبیل های بلند بوده و ریش خود را به کلی می تراشیدند.

در صدر اسلام و پس از آن تا حمله ی مغول و تیمور، سبیل از رونق افتاد و ریش های بلند قدر و اعتبار یافت. در عصر مغول دوباره ریش بی اعتبار شد و " سبیل چنگیزی "  رونق یافت. در عصر صفوی  تا پادشاهی شاه عباس ، بار دیگر ریش بلند و انبوه مورد توجه قرار گرفت.

در آن روزگاران ریش و سبیل برای مردان و گیسوان بلند برای زنان ایرانی تا آن اندازه مایه ی زیبایی و افتخار بود که چون می خواستند گناهکاری را شدیدا مجازات کنند اگر مرد بود ریشش را می تراشیدند و اگر زن بود گیسویش را می بریدند.

شاه عباس صفوی با گذاشتن ریش مردان سخت مخالف بود و خود او در تصاویرش با سبیل بلند و افراشته دیده می شود. در زمان او ریش های بلند ترکان را " جاروی خانه "  می نامیدند ( سیاحت نامه ی شاردن، جلد ۴ ، ص ۲١۶ ).

عشق و علاقه ی شاه عباس به سبیل گذاشتن تا حدی بود که : « شاه عباس سبیل را آرایش صورت مرد می شمرد و بر حسب بلندی و کوتاهی آن بیش تر و کم تر حقوق می پرداخت. ( سیاحت نامه ی شاردن، همان جا ).

حکام ولایات و فرماندهان نظامی نیز ناگزیر از پیروی بودند و به دارندگان سبیل " شاه عباسی " و " افراشته ای "  که مورد توجه شاه عباس بود به فراخور کیفیت و تناسب سبیل، حقوق و مزایای بیش تر می دادند که به " باج سبیل " تعبیر می گردید.

و چون این سبیل داران، یعنی حکام و فرماندهان وقت، به آنچه که بابت سبیل خود دریافت می کردند قانع نبودند، از کدخدایان و روستائیان نیز به زور و اجبار، پول و جنس و اسب و آذوقه می گرفتند که اهالی این اضاؤفه در آمد را نیز باج سبیل نام نهاده بودند.

نظرات 3 + ارسال نظر
سید عبدالله نجومی پنج‌شنبه 17 تیر‌ماه سال 1389 ساعت 13:47 http://hot-pnu-genaveh.blogfa.com

با عرض سلام و خسته نباشید خدمت مدیر محترم وبلاگ.
بخاطر وبلاگ خوبتان خواستار تبادل لینک با شما هستم. اگر مایلید نام وبلاگ بنده را با عنوان مهندسی کامپیوتر پیام نور گناوه لینک کنید و اطلاع دهید تا شما را با نام انتخابی خودتان لینک کنم...

با تشکر از شما
روزگار خوش

سبام مهندس
با کمال میل این کار را می کنم
به همه دوستان گناوه ای مخصوصا آقای بهروزی سلام برسانید.
ضیایی

ملینا جمعه 18 تیر‌ماه سال 1389 ساعت 19:28 http://www.jivi.mihanblog.com/

با سلام من شما رو لینک کردم.

وبلاگ خوبی داری .ولی اگه ناراحت نمی شی قالبتو عوض کن. مرسی

انشاالله در آینده .

سهیل یاری گُل دره جمعه 2 خرداد‌ماه سال 1393 ساعت 00:49 http://rashkerowshani.blogfa.com

سلام. مطالب ارجمندی در وبلاگتون نهاده اید. از قضا بنده نیز این مطلب را دیروز در وبلاگم نهادم(البته با بهره گیری از کتابریشه تاریخی امثال و حکم از روانشاد استاد مهدوی پرتوی آملی). خوشحال میشویم اگر به وبلاگ ما هم سری بزنید

سلام . متشکرم که تشریف اوردید . از تاخیر رد پاسخ عذر خواهی می کنم . حتما خدمت می رسم .

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد